ฟรีแลนซ์ออนไลน์ อาชีพทางเลือกยุค COVID-19

อาชีพฟรีแลนซ์จัดได้ว่าเป็นอาชีพที่ได้รับความสนใจมากขึ้นอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะงานในกลุ่มอุตสาหกรรมสร้างสรรค์  เพราะเป็นอาชีพที่สามารถจัดสรรเวลาได้เอง  และมีอิสระมากกว่าการเป็นลูกจ้างประจำ EIC ทำการวิเคราะห์ข้อมูลมหภาคถึงแนวโน้มของงานกลุ่มดังกล่าวในช่วง 5 ปีที่ผ่านมาประกอบกับการ web-scraping ข้อมูลจากเว็บไซต์ Fastwork.co เพื่อนำมาวิเคราะห์แนวโน้มของอาชีพดังกล่าวในช่วงที่เกิดวิกฤติ COVID-19 ข้อมูลระดับประเทศบ่งชี้ว่าอาชีพฟรีแลนซ์ในอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ในไทยเติบโตสูง แม้การจ้างงานภาพรวมลดลง

จากข้อมูลล่าสุดของการสำรวจภาวะการทำงานของประชากรโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ  พบว่า ณ ไตรมาสที่ 1 ปี 2563 อาชีพคนทำงานอิสระหรือฟรีแลนซ์ ในอุตสาหกรรมสร้างสรรค์อันประกอบไปด้วย บริการด้านศิลปะ  ความบันเทิงและสันทนาการ ไอที วิทยาศาสตร์ และบริการวิชาชีพต่าง ๆ  มีจำนวนอยู่ที่  1.3 แสนคน แม้จะมีสัดส่วนต่อการจ้างงานรวมไม่มากเพียง 0.3% ต่อการจ้างงานทั้งหมด แต่ถือว่าเป็นกลุ่มที่มีอัตราการเติบโตที่สูงต่อเนื่อง โดยในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา แรงงานกลุ่มนี้มีจำนวนเพิ่มขึ้นถึง 29.9% ต่อปี ขณะที่จำนวนผู้มีงานทำในภาพรวมกลับลดลง -0.2% ต่อปี

ฟรีแลนซ์ออนไลน์ อาชีพทางเลือกในยุค COVID-19 สำหรับคนไทยทั่วประเทศ ช่องทางหนึ่งที่ได้รับความนิยมสำหรับการหางานฟรีแลนซ์ในปัจจุบัน คือ ช่องทางออนไลน์ ซึ่ง Fastwork.co ก็ถือเป็นหนึ่งในเว็บไซต์ยอดนิยมสำหรับการหางานฟรีแลนซ์ออนไลน์ในไทย โดยมีฟรีแลนซ์ลงทะเบียนจำนวน 5,757 คน (ข้อมูล ณ วันที่ 28 กรกฎาคม 2563) ซึ่งเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องตลอดช่วง 5 ปีที่ผ่านมาสอดคล้องกับทิศทางของข้อมูลมหภาค 

ปัจจุบันมีการประกาศรับงานบน Fastwork.co ทั้งหมด 9,054 โพสต์ ใน 7 ประเภทงานหลัก ซึ่งล้วนแล้วแต่อยู่ในกลุ่มอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ทั้งสิ้น นำโดย หมวดออกแบบกราฟิก (Graphic &  Design) ซึ่งมีสัดส่วนสูงที่สุดคิดเป็น 46.5% ของจำนวนประกาศรับงานทั้งหมด งานเขียนและแปลภาษา (Writing & Translation) มีสัดส่วน14.3% งานถ่ายภาพและวิดีโอ (Photography & Video) มีสัดส่วน 11.2% 

ทั้งนี้ฟรีแลนซ์ใน Fastwork.co นั้นมาจากหลากหลายจังหวัดทั่วประเทศไทย ซึ่งครอบคลุม 77 จังหวัดทั่วประเทศ แต่ส่วนใหญ่ยังอยู่ในกรุงเทพมหานคร (47.3%) และ 58.9% ของฟรีแลนซ์ที่ระบุประสบการณ์ทำงานบนเว็บไซต์มีงานประจำทำ

จำนวนฟรีแลนซ์ที่ลงทะเบียนกับ Fastwork.co มีจำนวนมากขึ้นอย่างก้าวกระโดดในช่วงครึ่งแรกของปี 2563 จากผลของเศรษฐกิจที่ชะลอตัว การแพร่ระบาดของ COVID-19 และมาตรการปิดเมือง โดยจำนวนฟรีแลนซ์บนเว็บไซต์ ณ สิ้นเดือนมิถุนายนปี 2563 เพิ่มขึ้น 1,241 คน จาก ณ สิ้นปี 2562 ที่มีจำนวน 4,390 คน  หรือคิดเป็นจำนวนผู้ลงทะเบียนใหม่เพิ่มขึ้นเฉลี่ย 621 คนต่อไตรมาส สูงกว่า  2.3 เท่าเมื่อเทียบกับในช่วงปี 2559-2562 ที่จำนวนลงทะเบียนใหม่เพิ่มขึ้นเฉลี่ย 271 คนต่อไตรมาส (ที่ผ่านมาจำนวนฟรีแลนซ์เพิ่มมากที่สุดต่อไตรมาสอยู่ที่ 351 คน)  

การเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วนี้น่าจะเป็นผลมาจากวิกฤติเศรษฐกิจ COVID-19 ที่กระทบกับรายได้จากการทำงานในวงกว้างทั้งการลดชั่วโมงทำงาน การลดค่าแรง  และการเลิกจ้าง  แรงงานส่วนหนึ่งจึงหันมารับงานฟรีแลนซ์เพื่อเป็นทางเลือกในการหารายได้เสริมหรือทดแทนงานที่ถูกกระทบ ประกอบกับในช่วงที่มีมาตรการปิดเมืองผู้มีงานประจำบางส่วนอาจมีเวลาว่างมากขึ้นจากชั่วโมงทำงานที่ลดลงรวมทั้งเวลาการเดินทางไป-กลับจากที่ทำงานที่ลดลง เปิดโอกาสให้คนกลุ่มนี้มีเวลาในการรับงานฟรีแลนซ์เป็นรายได้เสริมเพิ่มขึ้น

แม้ว่าจะมีผู้สนใจรับงานฟรีแลนซ์เพื่อรายได้เสริมเพิ่มมากขึ้น  แต่การแข่งขันในตลาดฟรีแลนซ์นั้นถือว่าค่อนข้างสูง ดังนั้น  แรงงานจึงจำเป็นต้องสร้างความน่าสนใจและความประทับใจ  ตลอดจนการตั้งราคาที่เหมาะสม  เพื่อให้สามารถแข่งขันได้ 

การแข่งขันที่สูงสะท้อนจากการจ้างงานและค่าจ้างที่ไม่ได้สูงมากนัก ฟรีแลนซ์บน  Fastwork.co ได้รับค่าจ้างเฉลี่ยต่อวันเริ่มต้น อยู่ที่ 329 บาทสำหรับ 1 ชิ้นงาน 

อีกทั้งฟรีแลนซ์ส่วนใหญ่มีค่ากลาง (Median) ของการได้งานอยู่ที่เพียง 7 ชิ้นงานเท่านั้น และกว่า 50.8% ของการประกาศรับจ้างงานทั้งหมดยังไม่เคยได้รับการว่าจ้าง อย่างไรก็ดี ข้อค้นพบจากการทดสอบทางสถิติบนข้อมูลของ Fastwork.co บ่งชี้ว่าฟรีแลนซ์บางกลุ่มที่สามารถได้งานและมีค่าจ้างที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยได้ หากทำสิ่งต่อไปนี้

•  สร้างความสนใจเบื้องต้นกับผู้พบเห็นได้ดี – ตัวชี้วัดความสนใจอย่างยอดการสอบถาม (inquiry) คือ การที่ลูกค้าซักถามไปยังฟรีแลนซ์ถึงรายละเอียดของงาน และการกดถูกใจ (favorite) มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญต่อจำนวนงานและค่าจ้าง เพราะความสนใจที่มากนั้นย่อมหมายถึงการว่าจ้างที่มากตามไปด้วย ดังนั้น  ฟรีแลนซ์ควรเขียนบรรยายสรรพคุณของตนเองในหน้าเว็บไซต์ให้ครบถ้วน ชัดเจน และมีความน่าสนใจเพื่อสร้างความสนใจแก่ผู้ว่าจ้าง อย่างไรก็ดี ความยาวของการเขียนประวัติ (วัดจากจำนวนคำที่ใช้)  ไม่ได้มีผลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับการได้งานแต่อย่างใด ดังนั้น ฟรีแลนซ์ไม่จำเป็นต้องเขียนบรรยายตนเองจำนวนมาก แต่ควรสร้างความน่าสนใจด้วยการสร้างความแตกต่างจากรายอื่น ๆ

• ตั้งราคาอย่างเหมาะสม – ราคาค่าบริการที่ฟรีแลนซ์ตั้งที่ปรากฏบนหน้าเว็บไซต์มีผลในเชิงลบต่อจำนวนงานที่ได้รับอย่างมีนัยสำคัญในทุกสายงาน  กล่าวคือ งานราคาถูกจะได้รับจำนวนชิ้นงานมากกว่า นั่นหมายความว่าที่ผ่านมาผู้ว่าจ้างจะให้ความสำคัญกับเรื่องของราคา นอกเหนือไปจากความน่าสนใจของโปรไฟล์ฟรีแลนซ์สำหรับสายงาน ออกแบบกราฟิก (Graphic & Design), ออกแบบเว็บไซต์และเขียนโปรแกรม (Web & Programming) และงานเขียนและแปลภาษา (Writing & Translation) นั้น การมีวุฒิการศึกษาที่รองรับกับสายงานดังกล่าว (จบตรงสาย) จะมีความสามารถในการตั้งราคาได้สูงกว่าคนอื่น ๆ โดยเฉลี่ย

• ตอบสนองรวดเร็ว – อีกตัวแปรที่มีผลกับการได้งานที่มากขึ้นคือ เวลาในการตอบลูกค้า (response time) ที่รวดเร็ว  เหตุผลน่าจะมาจากการที่การค้นหาในโลกออนไลน์ที่มีตัวเลือกมากมาย  คนจึงมักใช้เวลาในการค้นหาสั้น ดังนั้น  ผู้ที่ตอบรับและให้รายละเอียดข้อมูลไปจนถึงการตกลงทางการค้าได้รวดเร็วจึงมีโอกาสในการหารายได้ออนไลน์มากกว่า

• มีคะแนนรีวิวด้านการบริการที่ดี – คะแนนรีวิวที่ให้โดยผู้ว่าจ้างที่ปรากฏใน Fastwork.co มีหลายด้าน  ได้แก่ ความเร็วในการตอบ การให้บริการ ฝีมือและความเชี่ยวชาญ  และความคุ้มค่าของราคา  โดยคะแนนรีวิวด้านที่มีผลเชิงบวกกับการได้งานมากที่สุดและมีนัยสำคัญทางสถิติ  คือ ด้านการให้บริการ  ดังนั้น หากได้รับการว่าจ้าง  ฟรีแลนซ์ควรสร้างความประทับใจแก่ลูกค้าเพื่อให้ได้รีวิวที่ดี  ไม่ใช่เพียงการทำงานแล้วจบไปเท่านั้น อย่างไรก็ตาม  คะแนนรีวิวไม่ได้ส่งผลต่อค่าจ้างอย่างมีนัยสำคัญ  ทั้งนี้อาจเป็นเพราะราคาที่สมเหตุสมผลเป็นส่วนหนึ่งของการให้คะแนนจากลูกค้าด้วย